Festiwal "Deszcz" w Kobyłce

30.06.2024

Sztuka Deszcz, którą Miron Białoszewski napisał dla Teatru na Tarczyńskiej, i której nigdy nie wystawił, przez 70 lat była uznawana za zaginioną. W 2023 roku niespodziewanie odnalazły się aż dwie jej wersje.

Jedna z nich „ukrywała się” w Kobyłce. 30 czerwca, właśnie tu, w mieście, z którym związany był Białoszewski w latach 1947-1955, po raz pierwszy odbył się Festiwal „Deszcz” w Kobyłce. W programie którego: prapremiera spektaklu na podstawie sztuki Deszcz w wykonaniu Teatru Malabar Hotel, wernisaż wystawy plenerowej „Wenusjanie” – Historia grupy kobyłeckiej, wykład Od grupy kobyłeckiej do Teatru na Tarczyńskiej i… tort z okazji 102. urodzin Białoszewskiego.

Spektakl "Deszcz"

Spektakl Deszcz jest prapremierową interpretacją dwóch odnalezionych tekstów Mirona Białoszewskiego, które dzieli dekada, a łączy wspólny motyw przewodni i jednocześnie tytułowy deszcz. Jak sugerują twórcy, Marcin Bartnikowski i Marcin Bikowski, deszcz jest tutaj krajobrazem wewnętrznym bohaterów, a jednocześnie siłą wywołującą niepokojące obrazy. W performatywnej wersji spektaklu, w kobyłeckim ogrodzie, spróbowaliśmy zbadać dokąd prowadzi nas wyobraźnia Mirona? i czy nastrój i napięcie to zapowiedź tańca miłości i śmierci?

Nagranie z przedstawienia.

Wykład "Od grupy kobyłeckiej do Teatru na Tarczyńskiej"

Przed prapremierą Agnieszka Czerniak opowie historię zagubienia i odnalezienia sztuk Deszcz (1947 i 1954), a także zdradzi tajemnicę, gdzie „ukrywała się” druga wersja. Z wykładu Od grupy kobyłeckiej do Teatru na Tarczyńskiej dowiemy się, co łączyło z podwarszawską miejscowością legendarny teatr założony z inicjatywy Lecha Emfazego Stefańskiego.

Teatr na Tarczyńskiej powstał w Warszawie w 1955 roku jako prywatna scena trzech autorów: Lecha Emfazego Stefańskiego, Bogusława Choińskiego i Mirona Białoszewskiego oraz ich przyjaciół. Jednak jego historia miała swój początek w Kobyłce oraz w pobliskiej Zielonce, gdzie na twórcze dyskusje o sztuce spotykała się tak zwana grupa kobyłecka. To właśnie w Kobyłce w 1947 roku powstała pierwsza wersja – odnalezionej niedawno – sztuki Deszcz, którą Miron Białoszewski chciał wystawić w Teatrze na Tarczyńskiej w 1956 roku.
Do realizacji jednak nie doszło, aż do dziś.

Wystawa o kobyłeckich „Wenusjanach”

W ramach festiwalu odbył się również wernisaż wystawy plenerowej „Wenusjanie”. Historia grupy kobyłeckiej, po której oprowadzą jej kuratorki, Agnieszka Karpowicz i Magdalena Staroszczyk.

Opowiemy, dlaczego tuż po wojnie to właśnie w Kobyłce kwitło życie artystyczne, intelektualne i towarzyskie. W jaki sposób trafił tu Białoszewski? Dlaczego częstym gościem bywał Konstanty Ildefons Gałczyński i czy twórca dobranocki „Miś Uszatek” mógł znaleźć wspólny język z awangardowymi poetami?

– wymienia Karpowicz.

Wystawa przedstawia historię grupy kobyłeckiej funkcjonującej między 1947 a 1955 rokiem. Na pierwszy plan wydobywa perspektywę uczestników tego
twórczego fermentu mieszkających w Kobyłce (Irena Prudil, Jerzy Grygolunas i Stanisław Swen Czachorowski) i pobliskiej Zielonce (Bogusław Choiński).

Wystawa pokazuje podwarszawskie miejscowości jako tygiel twórczy, z którego wyłoniły się najciekawsze w polskiej kulturze XX wieku zjawiska teatralne, literackie, plastyczne i muzyczne.

Twórczynie i twórcy festiwalu

Fundacja Natura i Sztuka, ze szczególnym zaangażowaniem: Małgorzaty Lasockiej i Zofii Lasockiej-Halemby.

Agnieszka Czerniak – z wykształcenia teatrolog, kuratorka wystawy Teatr na Tarczyńskiej 1955–1958 w Galerii Studio w Warszawie (1996), konsultantka merytoryczna wystawy Białoszewski nieosobny w Muzeum Woli (2022). Autorka tekstów poświęconych historii Teatru na Tarczyńskiej, a także działalności Bogusława Choińskiego i Lecha Emfazego Stefańskiego.

Agnieszka Karpowicz – pracuje w Instytucie Kultury Polskiej UW, ostatnio opublikowała książkę Białoszewski temporalny (czerwiec 1975-czerwiec 1976) (2023). Współredaktorka i współautorka m.in. rocznika MiroFor o życiu i twórczości Białoszewskiego. Współkuratorka wystaw Znikające krajobrazy. „Opowieść przestrzenna” Mirona Białoszewskiego (2016) i Białoszewski nieosobny (2022) w Muzeum Warszawy.

Magdalena Staroszczyk – adiunktka w Muzeum Woli, oddziale Muzeum Warszawy, kuratorka, badaczka, twórczyni. Kuratorowała i współkuratorowała m.in. wystawy Kim Lee. Królowa Warszawy (2023), Białoszewski nieosobny (2022), Niech płyną! Inne rzeki Warszawy (2022).

Teatr Malabar Hotel – powstał w 2009 roku, jest prowadzony przez Marcina Bartnikowskiego i Marcina Bikowskiego. Regularnie współpracuje z warszawskim Teatrem Dramatycznym, a także z teatrami w Polsce. W 2023 roku teatr przygotował sztukę Nieosobni – program romantyczny w czterech częściach podszyty mykologią, ezoteryką i psychotroniką, inspirowaną działalnością
grupy i Teatru na Tarczyńskiej oraz wystawą w Muzeum Woli.